Ang Kasaysayan ng Panitikan

Ang panitikan ay buhay, buhay-buhay ng tao. Inilalarawan nito ang mga ugali, asal, gawi at paraan ng pamumuhay ng mga tao sa kani-kanilang kapanahunan.

Kung ano ang saloobin, naiisip, nadarama at mga nagaganap sa kanilang kapanahunan ay naipahahayag ng mga makata at manunulat ng panitikan.

           

            “Ang mga Kastila ay maraming nakuhang akda na pawang gawa ng mga diyablo at mga iyon ay sinunog bilang aral sa mga nalalabuang taumbayan.”

                                                                                                                                                                                                            -Las Casas

Ang pinakapapel ng mga katutubo noon ay mga: kawayan, dahon ng palaspas, balat ng kahoy at ang pinakapanulat ay mga: dulo ng laseta, mga tinulisang bakal, kahoy o patpat na kawayan. At sa dahilang hangad ng mga misyonerong Kastila na mapalaganap ang Kristyanismo, ang mga sangkap ng lumang panitikan ay kanilang sinira at ang tanging nalabi lamang ay ang mga: bugtong, salawikain, kasabihan, awit

at mga epiko. Ang mga ito ay kinilala ngayong “Matandang Panitikang Pilipino”. Ang mga kantahing-bayan, mga kwentong-bayan,mga karunungang-bayan ay mga katibayang mauuri bilang matandang panitikang Pilipino, may mga lipat-dila o salimbibig ng mga ninuno ng unang panahon.

“Ang panitikan ay nasusulat na tala ng pinakamabuting kaisipan at damdamin ng tao.”

                                                                                                                                                                                                -W.J. Long

“Ang panitikan ay pagpapahayag ng mga damdamin ng tao hinggil sa mga bagay-bagay sa daigdig, sa pamumuhay, sa lipunan at pamahalaan at sa kaugnayan ng kaluluwa sa Bathalang Lumikha.”

                                                                                                                                                                                                -Hon. Azarias

Ang Anyo ng Panitikan

Tula

            -ito ay naipahahayag sa paraang ang mga salita ay tinataludtod at inihahanay sa isang estropa o saknong.

Mga Tulang Pasalaysay

²  Epiko-nagsasalaysay ng kagitingan ng isang tao na hindi kapanipaniwala at puno ng kababalaghan. Ito ay nagbubunyi sa isang alamat o kasaysayan na naging matagumpay laban sa panganib at kagipitan.

²  Awit at Kurido-tungkol sa mga paksang may kinalaman sa mga dugong bughaw na layunin ay palaganapin ang Kristyanismo na dala ng mga Kastila. Pinapaksa rin ang tungkol sa pagiging maginoo at pakikipagsapalaran.

²  Balad-ito ay may himig na awit dahilang ito ay inaawit habang may nagsasayaw.

Mga Tulang Liriko

²  Awiting Bayan-ang karaniwang paksa ng uring ito ay pag-ibig, kawalang pag-asa o pamimighati, pangangamba, kaligayahan at kalungkutan.

²  Soneto-ito ay tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin at kaisipan, may malinaw na kabatiran sa likas na pagkatao at sa kabuuan, ito ay naghahatid ng aral sa mga mambabasa.

²  Elehiya-nagpapahayag ng damdamin o guni-guni tungkol sa kamatayan o kaya ay tula ng pananangis lalo na sa paggunita ng isang yumao.

²  Dalit-awit na pumupuri sa Diyos o Mahal na Birhen at nagtataglay ma kaunting pilosopiya sa buhay.

²  Pastoral-ito ay may layuning maglarawan ng tunay na buhay sa bukid.

²  Oda-nagpapahayag ng isang papuri o panaghoy.

Tuluyan

            -ito ay mga salitang pinagsama-sama sa isang paraang patalata.

Mga Akdang Tuluyan

²  Nobela-isang mahabang salaysaying nahahati sa mga kabanata.

²  Maikling Kuwento-salaysaying may isa o ilang tauhan na may isang pangyayari sa kakintalan.

²  Dula-itinatanghal sa ibabaw ng entablado o tanghalan.

²  Alamat-ito’y mga salaysaying hubad sa katotohanan.

²  Anekdota-hango sa aktwal na pangyayari sa buhay ng isang kilalang tao na kapupulutan ng aral.

²  Pabula-ito’y mga salaysaying hubad sa katotohanan na ang mga tauhan ay hayop.

²  Sanaysay-ito’y napapahayag ng mga kuro-kuro o opinyon ng may akda tungkol sa isang suliranin o pangyayari.

²  Talambuhay-isang tala ng kasaysayan ng buhay ng isang tao.

²  Balita-isang paglalahad ng pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan.

²  Parabula-ito ay salaysaying hango sa Bibliya.

Ang kahalagahan ng panitikan

Sa pag-aaral ng panitikan:

²  Masusumpungan ng bumabasa ang pinakatampok na kasaysayan ng daigdig, ang kamalayan ng bansang kanyang kinabibilangan, ang kanyang katutubong kultura, ang tradisyong bumabalot sa kanyang lahing pinagmulan.

²  Nagagawa ng bumabasa na marating niya ang ibang daigdig.

²  Magagawa niyang makahalubilo ang kahit hindi niya kalahi.

²  Nakikilala niya ang kalinangan na kung hindi man kawangis ng sa kanya ay iba kaysa sa kanyang lahi.

²  Dito ay napapag-ugnay-ugnay niya ang kanyang kinamulatang tradisyon, ang dangal ng kanyang lipi at ang dakilang kabihasnan na hindi gaanong nalalayo sa kanyang katutubong lahi.

²  Maangkin ng tao ang likas na kahalagahan ng panitik kahit sa anupamang wika ito nasusulat, kahit sa anupamang panahon ito nalimbag at sa kahit anupamang paraan ito ipinahahayag.



                                                                                                      -FFAI (06-10-17)